BEZ BLOKADE

Nepoznata knjiga o srpskim manastirima na Kosovu

Mihajlo Pupin, blagodaran duhovni sin Svetog Save

Nepoznata knjiga o srpskim manastirima na Kosovu iz 1918. godine, koju je objavio poznati srpski naučnik Mihajlo Pupin, predstavlja još jedno svedočanstvo da pitanje očuvanja srpskih manastira prelazi lokalne okvire i zato ta srpska kulturna baština mora biti pod okriljem međunarodne zajednice

Mihajlo Pupin je kao jedan od najuticajnijih Ijudi u Americi u vreme Prvog svetskog rata bio je jedna od najvažnijih karika srpske dipiomatije. On je prepoznao ugroženost očuvanja srpskih svetinja, pa je odlučioda objavi knjigu. Za taj posao angažovao je najpriznatije arhitekte tog vremena. Pupin je savršeno dobro znao zbog čega je potrebno da 1918. u Londonu objavi knjigu O srpskoj crkvenoj arhitekturi. koju su pisali engleski arhitekta Tomas Grejem Džekson i Konstantin Jovanović. U postskriptumu ove knjige Pupin je poslao poruku Zapadu da poseti srpske manastire na Kosovu i da upozna srpsku kulturu: Treba da vidi zapadni hriščanski svet kao vredne spomenike jednog naroda koji je kroz svoju istoriju bio duhovni i stvaralački iako je stalno morao da se bori protiv materijalističkih ambicija i razaračkih sklonosti izvesnih osvajačkih naroda.

Posebno je značajan Pupinov postskriptum na kraju knjige iz kog se vidi da je srpska kulturna baština na Kosovu bila ugrožena. Zato je ime Mihajla Pupina najznačajnije za međunarodno predstavljanje Srbije u svetu i danas. On je svoju društvenopolitičku aktivnost ispoljavao u do tada najsloženijem i najburnijem periodu razvitka čovečanstva - u vreme balkanskih ratova i Prvog svetskog rata.

Njegov izuzetan doprinos je i u organizovanju i upućivanju srpskih dobrovoljaca, kao i američkih lekara, za vreme balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, i pružanju finansijske pomoći u ratne svrhe Srbiji, ali i pomoći školskim i crkvenim ustanovama, kao i izbeglicama i srpskoj ratnoj siročadi. A sve je to radio ne samo kao prvi konzul Srbije u Njujorku nego i kao član američke vlade za vojna pitanja.

Srpski narod je kroz istoriju bio stvaralački, iako je morao da se bori protiv osvajača, napisao je Pupin.

Pupin je u pismu napisao i da se nada da će ova knjiga omogućiti čitaocima iz Velike Britanije i Amerike da po završetku rata posete kamene spomenike u kojima se nalazi mnogo toga od bogate duše i istorije srpskog naroda.

Manastir Gračanica

U knjizi se nalaze tekstovi o Studenici, Žiči, Dečanima, Gračanici, Pećkoj patrijaršiji, Hilandaru i drugim srpskim sveti- njama. A iz njegove zadužbine izdate su posebne knjige o manastirima Studenica. Ravanica, Manasija, Dečani, Kalenić i Markov manastir. Danas knjiga O srpskoj crkvenoj arhitekturi mora biti interesantna i za Unesko. Amerikanci Pupinovog vremena suviše su dobro znali svu veličinu i pojavu Mihajla Pupina u američkom društvu. U poznatom francuskom časopisu Korespoden, za maj 1924. godine, Mihajla Pupina, pre nego što je njegova autobiografija prevedena na francuski jezik, književnik Mark Helis opisuje kao svetsku svestranu ličnost i na kraju navodi: Dodaćemo samo još jednu rečenicu, i ako je postao Amerikanac, i rešio da živi u Americi, ostao je veran svom narodu i svojoj veri. Mihajlo Pupin, naučnik i pronalazač, ostao je i u Americi blagodaran duhovni sin Svetog Save.

                                                                                                            Iz srpske štampe

Dugometražni dokumentarni film o Mihajlu Pupinu, ISTOK FILM DOO BEOGRAD